Αριθμός αντικειμένου
Ακρ. 6655
Δημιουργός
Εργαστήριο του Φειδία
Είδος
Αρχιτεκτονικό γλυπτό
Εποχή
Κλασική εποχή
Χρονολόγηση
437-432 π.Χ.
Διαστάσεις
Κεφάλι Αθηνάς: 0,55 x 0,365 x 0,365 μ.
Θραύσματα σώματος: 0,27 x 0,15 x 0,17 μ. και 0,17 x 0,24 x 0,28 μ.
Τμήματα ποδιών: 0,79 x 0,21 x 0,21 μ. και 0,26 x 0,18 x 0,2 μ.
Ύψος: Αποκατάσταση 3,29 μ.
Υλικό
Μάρμαρο Πεντέλης
Θέση
Αίθουσα Παρθενώνα
Θραύσματα από το άγαλμα της Αθηνάς. Σώζεται μέρος του κεφαλιού μαζί με τον λαιμό, τμήμα του δεξιού ώμου, μικρό μέρος της αιγίδας, τμήμα της δεξιάς κνήμης και τμήμα του αριστερού πέλματος με σανδάλι.
Η θεά παριστανόταν σε έντονο διασκελισμό, κρατώντας πιθανότατα δόρυ στο δεξί χέρι και ασπίδα στο αριστερό. Έστρεφε το κεφάλι προς τον αντίπαλό της Ποσειδώνα. Ο λαιμός με το κεφάλι είχαν κατασκευαστεί χωριστά από το υπόλοιπο άγαλμα. Η θεά φορούσε αιγίδα και κράνος αττικού τύπου που, όπως μαρτυρούν οι οπές, το στόλιζαν ίσως Σφίγγα στο κέντρο και γρύπες στα πλάγια, κατά το πρότυπο του χρυσελεφάντινου αγάλματος της Αθηνάς Παρθένου του Φειδία. Οι οπές στους λοβούς των αυτιών χρησίμευαν για την ένθεση μετάλλινων κοσμημάτων και σε εκείνες που βρίσκονται στο πλάι του λαιμού πρέπει να ήταν τοποθετημένες πρόσθετες μπούκλες μαλλιών.
Το κεφάλι φαίνεται ότι είχε απομακρυνθεί από παλαιά από το αέτωμα, ίσως κατά τη μετατροπή του Παρθενώνα σε χριστιανική εκκλησία. Διέφυγε, λοιπόν, της αρπαγής του από τον Thomas Bruce, λόρδο του Elgin, ο οποίος το 1801-1804, όταν η Ελλάδα βρισκόταν ακόμη υπό οθωμανική κατοχή, απέσπασε από το αέτωμα τα περισσότερα από τα γλυπτά που βρήκε εκεί. Βρέθηκε το 1908 στον βράχο της Ακρόπολης και προσαρμόστηκε σε γύψινο αντίγραφο του κορμού που σήμερα βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο.
Στο δυτικό αέτωμα του Παρθενώνα εικονίζεται η διένεξη μεταξύ της Αθηνάς και του Ποσειδώνα για το ποιος θα αναλάβει την προστασία της Αθήνας. Ο αγώνας γίνεται στην Ακρόπολη με κριτές τους μυθικούς βασιλείς της πόλης Κέκροπα και Ερεχθέα και άλλους τοπικούς ήρωες, οι οποίοι δίνουν τη νίκη στην Αθηνά, προτιμώντας το δικό της δώρο, το δένδρο της ελιάς, αντί του αλμυρού νερού που τους προσφέρει ο Ποσειδώνας. Το κέντρο της σκηνής καταλάμβαναν οι δύο πρωταγωνιστές με τα άρματά τους και τις γωνίες οι προσωποποιήσεις των δύο ποταμών της Αθήνας, Ιλισσού και Κηφισού. Εξαιτίας των περιπετειών που γνώρισε το μνημείο στους αιώνες που ακολούθησαν, πολλά γλυπτά έχουν χαθεί, άλλα σώζονται ακρωτηριασμένα και άλλα σε μικρά θραύσματα.
Τα δύο αετώματα του Παρθενώνα διακοσμούνται με πενήντα περίπου αγάλματα υπερφυσικού μεγέθους. Τα γλυπτά, τέλεια δουλεμένα και στις πίσω αθέατες πλευρές, συνθέτουν σκηνές από τους μύθους της θεάς Αθηνάς.
Jacob, R., «Nouveaux fragments de l’Athéna L du fronton Ouest du Parthénon», στο P. Themelis κ.ά. (επιμ.), Μετόπη. Τόμος στη μνήμη του Αλέξανδρου Μάντη, (υπό έκδοση)
Sauer, B., «Standplatten der Giebelgruppen», Antike Denkmäler I, 5, 1890, σελ. 50, πίν. 58A
Smith, A.H., A Catalogue of the Sculptures of the Parthenon in the British Museum, London, 1906, σελ. 46-47, αρ. κατ. 304L
Prandtl, A., «Fragmente der Giebelgruppen des Parthenon», Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts. Athenische Abteilung 33, 1908, σελ. 13-16, εικ. 4, πίν. IV
Smith, A.H., British Museum. The Sculptures of the Parthenon, London, 1910, σελ. 18-19, 22, εικ. 31-32, πίν. 14a, αρ. κατ. 17
Six, J., «A New Parthenon Fragment», Journal of Hellenic Studies, 31, 1911, σελ. 65-71, εικ. 1
Casson, S., Brooke, D., Catalogue of the Acropolis Museum. Sculpture and Architectural Fragments, with a section upon the Terracottas, II, Cambridge, 1921, σελ. 43-44, αρ. κατ. Νo number (a)
Picard, C., La Sculpture II. Période Classique - Ve siècle, Manuel d'Archéologie Grecque II. 2, Paris, 1939, σελ. 504, εικ. 212
Schweitzer, B., «Pheidias, der Parthenonmeister», Jahrbuch des Deutschen Archäologischen Instituts 55, 1940, σελ. 199, εικ. 15-16
Jeppesen, K., «The Pedimental Compositions of the Parthenon», Acta Archaeologica 24, 1953, σελ. 120-121
Tombropulu-Bruskari, M., «Parthenon-Fragmente», Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts. Athenische Abteilung 75, 1960, σελ. 8, εικ. εικ. 1, πίν. 10.1, αρ. κατ. 18
Brommer, F., Die Skulpturen der Parthenon-Giebel, Mainz, 1963, σελ. 39-40, 99, εικ. 4, πίν. 97-101, αρ. κατ. 16 (Ακρ. 6663)
Marcadé, J., «Zu den 'Skulpturen der Parthenon-Giebel», Bulletin de Correspondance Hellénique 88, 1964, σελ. 636, εικ. 9-10, αρ. κατ. 8
Brommer, F., «Studien zu den Parthenongiebeln V», Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts. Athenische Abteilung 84, 1969, σελ. 116-117, πίν. 49-50, 1-2
Μπρούσκαρη, Μ., «Εκ του δυτικού αετώματος του Παρθενώνος», Αρχαιολογικόν Δελτίον, 24 Α, 1969, σελ. 10, πίν. 8 α-γ (Ακρ. 2271)
Berger, E., «Parthenon-Studien: Erster Zwischenbericht», Antike Kunst 19, 1976, σελ. 124-125, πίν. 29.1-2
Binder, J., «Acropolis 7222», στο M. Προύνη-Θιλίπ, A. Καλογεροπούλου (επιμ.), Στήλη. ΤΟΜΟΣ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΝΙΚΟΛΑΛΟΥ Κοντολέοντος, Αθήνα, 1980, σελ. 487-490, πίν. 224-225
Δεσπίνης, Γ., Παρθενώνεια, Αθήνα, 1982, σελ. 27, πίν. 31.2
Lindner, R., «Die Giebelgruppe von Eleusis mit Raub der Persephone», Jahrbuch des Deutschen Archäologischen Instituts 97, 1982, σελ. 338-344, εικ. 23
Jeppesen, K., «Evidence for the restoration of the East Pediment Reconsidered in the Light of Recent Achievements», στο E. Berger (επιμ.), Parthenon-Kongress Basel : Referate und Berichte, 4. bis 8. April 1982, Mainz, 1984, σελ. 274 υποσημ. 28
Binder, J., «The West Pediment of the Parthenon: Poseidon», στο K. Rigsby (επιμ.), Studies Presented to Sterling Dow on his 80th Birthday, Durham, North Carolina, 1984, σελ. 15-22, εικ. 1
Cook, B.F., The Elgin Marbles, London, 1984, εικ. 84
Palagia, O., The Pediments of the Parthenon, Boston, 1993, σελ. 45-46, εικ. 3, 4, 92, 93
Δεληβορριάς, Α., «Ο γλυπτικός διάκοσμος του Παρθενώνα», στο Π. Τουρνικιώτης (επιμ.), Ο Παρθενώνας και η Ακτινοβολία του στα Νεώτερα Χρόνια, Αθήνα, 1994, σελ. 114, εικ. 37
Τριάντη, Ι., Το Μουσείο Ακροπόλεως, Ο Κύκλος των Μουσείων, Αθήνα, 1998, σελ. 254
Choremi-Spetsieri, A., Τhe Sculptures of the Parthenon. Acropolis-British Museum-Louvre, Athens, 2004, σελ. 143-144, εικ. 101-102
Meyer, M., «Contexts of Contest: Athena, Poseidon and the Martyria in the West Pediment of the Parthenon», στο D. Rodríguez Pérez (επιμ.), Greek art in context : archaeological and art historical perspectives, Conference: University of Edinburgh, 2014, London, New York, 2017, σελ. 51-77, 119-131, εικ. 4
Meyer, M., «To cheat or not to cheat: Poseidon's eris with Athena in the West Pediment of the Parthenon», Electra 4, 2018, σελ. 51-77, 175-177
Χρησιμοποιούμε cookies για να βελτιώσουμε την εμπειρία σας στον ιστότοπό μας
Η χρήση των δεδομένων σας περιγράφεται στις ρυθμίσεις απορρήτου